Η διαστροφή των βασικών αρχών μιας απελευθερωτικής παιδαγωγικής ή πώς η Ελληνική κοινωνία εκπαιδεύεται στη βαρβαρότητα

Αφετηρία για το σχόλιο αποτελεί η μελέτη των βασικών παραδοχών του Paulo Freire, ενός εκ των θεμελιωτών της εκπαίδευσης ενηλίκων και ακτιβιστή παιδαγωγού.  Σύμφωνα με τον Βραζιλιάνο υπέρμαχο μιας απελευθερωτικής και ουτοπικής- επαναστατικής παιδαγωγικής σκέψης και δράσης,  η γνήσια απελευθέρωση, ο εξανθρωπισμός δεν είναι μια νέα "κατάθεση" στις ψυχές των ανθρώπων (κατάθεση της όποιας "απόλυτης"- δογματικής αλήθειας, κατάθεση της μίας και μοναδικής "γνώσης", κατάθεση του τι "πρέπει και δεν πρέπει") αλλά "μια πράξη που συνίσταται στη δράση και τον στοχασμό των ανθρώπων για την πραγματικότητά τους, με πρόθεση να τη μετασχηματίσουν" (Εκπαίδευση Ενηλίκων, Διεθνείς Προσεγγίσεις και Ελληνικές Διαδρομές, Επιμέλεια: Δημήτρης Βεργίδης, Αλέξης Κόκκος, Μεταίχμιο, 2010)

Οι βασικές, λοιπόν, αρχές μιας απελευθερωτικής παιδαγωγικής που περιγράφει ο Freire και η αντίστοιχη αντιστροφή-διαστροφή τους στη σημερινή Ελληνική κοινωνία, περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

1. Ταπεινοφροσύνη (η οποία προϋποθέτει αυτοπεποίθηση, αυτοσεβασμό και σεβασμό για τους άλλους) : Υποκαθίσταται από την προπέτεια, τον τυφλό και πάντα με λόγο και αιτία τσαμπουκά, την αυτονόητη ηθική ανωτερότητα των στόχων της κάθε επί μέρους ομάδας, την απαξίωση του άλλου, την αποθέωση κάθε υποκατάστατου θεσμού που καλλιεργεί μια ρητορική και μια στάση "μαχητικής" περιφρόνησης κάθε κοινωνικής θέσμισης και πολιτικής συγκρότησης στη βάση μιας κουλτούρας συλλογικής διαβούλευσης και δημοκρατικής εκπροσώπησης
2. Θάρρος:  Όπου στη θέση του συναντάμε ένα άλογο και α-νόητο θράσος, μια τυφλή αποφασιστικότητα ισοπέδωσης και αυτοκαταστροφής, στη βάση της παραδοχής μιας κοινής μοίρας που "οφείλει" να μας οδηγεί όλους ομοθυμαδόν σε ακραίες (και βίαιες) επιλογές
3. Ανεκτικότητα (με την έννοια του σεβασμού στο διαφορετικό):   Δεν μιλάμε καν για κατανόηση, απλώς για σεβασμό στην αυθυπαρξία του διαφορετικού. Προφανώς, το δίπολο "άσπρο- μαύρο" δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για ενδιάμεσες αναγνώσεις ή για μία διαφορετική θέαση  και ανάλυση των πραγμάτων
4. Ανυπόμονη υπομονή:  Πολύ εύστοχα χαρακτηρίζει αυτή τη στάση ο Freire ως ισορροπία μεταξύ υπερβολικής υπομονής, που οδηγεί σε ανοχή, μοιρολατρία και αδράνεια και ανυπομονησίας, που οδηγεί σε τυφλό ακτιβισμό. Μάλλον, η ισορροπία έχει ανατραπεί προς το δεύτερο άκρο, με κίνδυνο, βέβαια, η κόπωση που μοιραία θα φέρει η ματαίωση και διάψευση των όποιων παράλογων προσδοκιών, να οδηγήσει στο ακριβώς αντίθετο άκρο.
5. Χαρά της ζωής: Με αυτόν τον όρο ο Freire υπομνηματίζει την εκπαιδευτική διεργασία που είναι ανοιχτή στη ζωή, ριψοκίνδυνη, δημιουργική. Ανάγοντάς το σε συλλογικό επίπεδο, η χαρά της ζωής φαίνεται να έχει υποκατασταθεί από την προσδοκία μιας γενικής και αόριστης ανατροπής, που δεν κομίζει όμως νέο αέρα δημιουργικότητας και όραμα για την επόμενη μέρα

Προφανώς, οι παραπάνω σκέψεις δεν είναι ευχάριστες ούτε εύκολα αποδεκτές, καθώς υπογραμμίζουν την ολοένα και πιο έκδηλη "σκληροπυρηνική" συντηρητική στροφή της Ελληνικής κοινωνίας. Μια στροφή και μια στάση που υποθάλπει συστηματικά την άρνηση προς κάθε μορφή πολιτικής συγκρότησης στη βάση της δημοκρατικής εκπροσώπησης.  Ωστόσο, σε μια δημοκρατία, τουλάχιστον για αυτούς που την επικαλούνται, έχουν αναγκαστικά θέση και οι απόψεις που δεν χαϊδεύουν αυτιά και συνειδήσεις, χωρίς, φυσικά, να διεκδικούν το προνόμιο της μίας και μοναδικής αλήθειας και χωρίς, βεβαίως, να ορρωδούν μπροστά στο κύριο και κυρίαρχο ρεύμα.